به گزارش خبرگزاری مهر، اين كنفرانس تخصصي كه با محوریت بنیاد مطالعات اسلامی در برلین (SIS) و با مشارکت گروه تحقیقاتی کورپوس کورآنیکم در پتسدام، دانشگاه آزاد برلین (FU) و مؤسسه‌ي ترجمان وحی در تاريخ 25 مهر آغاز شد و پس از 3 روز ارايه مقاله 27 مهر پايان يافت.
هدف اصلی از برگزاری این نشست، ایجاد تعامل میان جامعه دانشگاهی غرب (با مرکزیت آلمان) و قرآن‌پژوهان ایران بود و در طول سه روز برگزاری این کنفرانس، جمعی از برجسته‌ترین پژوهشگران قرآن از کشور آلمان در کنار محققینی از کشورمان و 11 كشور دیگر از جمله اتریش، بريتانيا، مصر و آمریکا به بحث و تبادل نظر درباره ضروری‌ترین حوزه‌های پژوهش‌های قرآنی در عصر معاصر پرداختند.
در این کنفرانس در مجموع 18 سخنران از جمله آنگلیکا نویرث، رییس گروه تحقیقاتی کـورپوس کورآنیکم و از برجسته‌ترین قرآن‌پژوهان آلمان، میشائیل بونگارد، رییس مؤسسه‌ي اخلاق تطبیقی دانشگاه برلین، آیت‌الله رمضانی، رییس مرکز اسلامی هامبورگ و حمید کثیری، استاد دانشگاه وین، مقالات خود در حوزه‌ي قرآن‌پژوهی و تعالیم قرآنی را ارايه دادند.
مهنات خورشیده، رییس مؤسسه الهیات اسلامی مونستر، لگن هاوسن، استاد مؤسسه امام خمینی(ره) قم، حجت‌الاسلام مهدی ایمانی‌پور، رایزن فرهنگی ایران در برلین و مهدی اصفهانی، رییس بنیاد مطالعات اسلامی از دیگر کسانی بودند که دیدگاه‌های خود در اين كنفرانس را در قالب مقاله مطرح كردند.
حجت‌الاسلام مهدی ایمانی‌پور، عضو مؤسس بنیاد مطالعات اسلامی به نمایندگی از سوی مؤسسان این بنیاد به عنوان سخنران افتتاحیه این نشست تخصصی، دیدن واقعیات دنیای امروز، اندیشه درباره آنها و عکس‌العمل مناسب در قبال آن را یکی از ضرورت‌های جوامع بشری دانست و گفت: تنها در این صورت است که امکان برنامه‌ریزی اصولی برای گذر از بحران‌های جامعه جهانی فراهم می‌شود.
ایمانی‌پور، یکی از واقعیت‌های جهان معاصر را گسترش بی‌دینی و در نتیجه؛ بحران معنویت دانست که اثرات نامطلوب خود را بر جوامع مدرن تحمیل کرده است. وی افزود: در عین حال، یکی از واقعیت‌های موجود دنیای امروز، روند رو به رشد گرایش به اسلام در میان سایر ادیان است که البته از طرف مروجان اسلام افراطی و اسلام لیبرالی که حقیقت اسلام را به نام هماهنگی باارزش‌های مدرن فدا می‌کند، در معرض تهدید قرار گرفته است.
ایمانی‌پور همچنين با بیان این که متأسفانه در دنیای امروز جای درکی عمیق، معتدل و عقلانی از اسلام به دور از افراط سلفی‌گری و تفریط اسلام لیبرال خالی است، گفت: در این فضاست که ضرورت تبیین مبانی حقیقی اسلام بیش از گذشته ضروری می‌نماید.
وی افزود: بنیاد مطالعات اسلامی برلین با برگزاری این نشست تخصصی دست همکاری به سوی تمام اندیشمندان، پیروان ادیان الهی و همه مسلمانان از تمام فرقه‌ها و گروه‌ها دراز كرده تا در کنار هم با تأمل عمیق درباره اصول اندیشه‌های خویش به درکی درست از دین و مبانی آن برای عرضه به مخاطبین برسیم.
ایمانی‌پور تأکید کرد: تنها در پرتو درک درست از اصول این دستگاه‌های فکری است که به سرچشمه آنها در نقطه‌ي اتصال با خداوند می‌توان دست یافت و در این افق است که امکان همدلی، تقریب و دوستی فراهم می‌شود.
پس از سخنرانی حجت‌الاسلام ایمانی‌پور، میشائیل بونگارت، ريیس گروه اخلاق تطبیقی دانشگاه برلین و سپس مهدی اصفهانی، ريیس بنیاد مطالعات اسلامی به قرائت مقالات خود پرداختند
در این مقالات، پروفسور بونگارت به کیفیت استخراج قواعد اخلاقی از متون مقدس پرداخت و دکتر اصفهانی به معرفی روش خاص ترجمه‌ي قرآن با تکیه بر ملاحظات ریشه‌شناسانه اشاره كرد و در پایان پروژه بنیاد مطالعات اسلامی برای ترجمه و تفسیر قرآن کریم به زبان آلمانی را معرفی كرد.
در نشست دوم این کنفرانس، آنگلیکا نویویرث، از برجسته‌ترین قرآن‌شناسان آلمان و همچنين آیت‌الله رضا رمضانی، ريیس مرکز اسلامی هامبورگ، مقالات خود را ارايه دادند.
خانم پروفسور نویویرث، رویکرد تاریخی انتقادی خویش در شکل‌گیری تاریخی قرآن کریم و شکل‌گیری امت اسلامی پا به پای قرآن را ارايه داد و آیت‌الله رمضانی، به فراتاریخی بودن آموزه های قرآن اشاره كرد.
روز دوم این کنفرانس به گروه مطالعاتی کورپوس کورآنیکم، تعلق داشت که در آن مدیر این پروژه، میشائیل مارکس و دستیار او توبیاس یوخام، مقالات خود را ارايه دادند.
مارکس به برخی دستاوردهای فعلی این پروژه به خصوص در حوزه‌ي اختلاف قرائات اشاره كرد و یوخام به پژوهش‌های انجام شده بر نسخ خطی قرآن برای تاریخ‌گذاری بر آنها به روش کربن 14 اشاره كرد.
در بخش پایانی این نشست، طارق الکوت، از کشور مصر و دانشجوی دکترای اسلام‌شناسی در شهر گوتینگن، به نقد تاریخ‌بندی نولدکه از ترتیب نزول آیات پرداخت.
سخنران اول نشست بعدی این کنفرانس، حمید کثیری از دانشگاه وین بود که چارچوب نظریه خود درباره‌ي تأویل عاری از خشونت قرآن را ارايه داد. در همین بخش فرهاد شفتی از دانشگاه ادینبوروی اسکاتلند، مقاله خود درباره‌ي نگاه جماعت‌فراهی به نظم قرآن و تبعات عملی آن را ارايه داد.
در نشست بعدی این کنفرانس، فرید سلیمان، دانشجوی دکترا در دانشگاه ارلانگن مقاله خود درباره‌ي تفسیر خاص ابن تیمیه از محکم و متشابه و مقایسه آن با نظریه‌ي طبری را ارايه داد. سپس فیلیپ بروکمایر، دانشجوی دکتری از گروه اسلام‌شناسی دانشگاه وین به ارايه مقاله درباره‌ي تفسیر قرآن در مکتب ماتریدی پرداخت.
نشست پایانی روز دوم این کنفرانس بحثی پرشور میان پروفسور لگن هاوسن، استاد برجسته‌ي فلسفه‌ي غرب و فلسفه دین و میشائیل مارکس، مدیر پروژه‌ي کورپوس کورآنیکم و پروفسور حمید کثیری بود.
در این تبادل‌نظر، میشائیل مارکس معتقد بود كه مطالعات تاریخی ـ انتقادی درباره‌ي قرآن به مذاق مسلمانان خوش نیامده و در این راستا برخی دستاوردهای آن، باورهای رایج آنان را متزلزل می‌سازد. در عوض لگن هاوسن که به عنوان میهمان ویژه این کنفرانس دعوت شده بود، اعتقاد داشت، تحقیقات تاریخی انتقادی تا وقتی عالمانه و عاری از پیش‌فرض انجام شوند، باید در میان مسلمانان مورد استقبال قرار گیرد و هر فرد دیندار باید بکوشد بار دیگر بر مبنای این تحقیقات ساختار اندیشه دینی خویش را قوام بخشد. وي تأكید داشت كه عمق و ابعاد تغییراتی که مطالعات تاریخی انتقادی در درک مسلمانان از خویش و جهان ایجاد می‌کند، بسیار اندک است و به هیچ وجه به شدت و تأثیر نتایج چنین تحقیقاتی بر تورات و انجیل موجود نیست و این تغییرات ناچیز پیغام عقلی قرآن کریم که غیرتاریخی است را دستخوش تغییر نمیکند.
روز سوم این کنفرانس با مقاله مهناد خورشیده، آغاز شد. وي که استاد صاحب کرسی تعلیم و تربیت اسلامی در دانشگاه مونستر است، مقاله‌ای درباره ابعاد تأثیر روایات اسباب النزول بر فهم ما از قرآن ارايه داد.
سپس دینا العمری، دانشجوی دوره پست دکتری در دانشگاه مونستر به موضوع قرائت و تفسیر فمینیستی از قرآن پرداخت. مقاله پایانی این کنفرانس توسط مارکوس مهدی گرهولد، ارايه شد. وی که در حال نوشتن رساله دکترای خود در دانشگاه گیسن آلمان در رشته اسلام‌شناسی است، به موضوع بررسیهای ریشه‌شناسانه زبان قرآن و تأثیر آن بر درک ما از آموزش و پرورش دینی پرداخت.
